Մանկական նյարդաբանություն եւ էպիլեպտոլոգիա

Մարտի 26-ն է` Մանուշակագույն օրը   Բժշկական օրացույցում այն առանձնացված է որպես էպիլեպսիայի մասին իրազեկման օր: Առիթը էպիլեպսիա ունեցող իննամյա մի աղջկա` Քեսիդի Մեգանի նամակն է եղել մարդկանց, որում նա ասում էր, որ նման է մյուսներին, բոլորից մեկն է:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի, ինչպես նաեւ նյարդավիրաբուժական ծառայությունների շնորհիվ հնարավոր է դարձել մեկ վայրում, ինչպես ասում են` ամբողջական փաթեթով, ապահովել էպիլեպսիա ունեցող երեխաների, նաեւ մեծերի սպասարկումը` ախտորոշում, բուժում, դիսպասներ հսկողություն օղակներով:   Պրոֆեսիոնալների մեր թիմը պացիենտների կողքին է միշտ` հաստատելով այն գաղափարը, որ էպիլեպսիան դատավճիռ չէ, այլ կենսաձեւ, եւ պետք է պարզապես սովորել ապրել դրանով` ինչպես պացիենտներին, այնպես էլ նրանց շրջապատի մարդկանց:

Հազվադեպ հանդիպող հիվանդությունների օրվա առիթով Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրերի» հարցերին պատասխանել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը: Տեսանյութի հղումը: 

Ձմռան վերջին օրը բժշկական օրացույցում առանձնացված է որպես հազվադեպ հիվանդությունների օր: Այս առիթով ծանոթացեք մի հազվադեպ անուշ մարդու հետ` մեր սիրելի գործընկեր եւ պացիենտ Անուշիկի: Պատասխանատու, նրբանկատ, նրբաճաշակ Անուշիկի ջանքերով «Արաբկիր» բժշկական համալիրի կայքը հասանելի է նաեւ ռուսալեզու մարդկանց:   Շնորհակալություն, սիրելի Անուշ  Ամերիկայի ձայնի տեսանյութը Անուշի մասին:  

Ուշաթափություն կամ սինկոպե. ինչ է դա, ինչու է առաջանում, ինչ տեսակների է լինում, ինչ անել նման դեպքերում եւ ինչպես տարբերել ուշաթափությունը էպիլեպտիկ նոպայից: Թեման #OpenFamilyEducation-ի շրջանակում ներկայացրել է Մանե Թադեւոսյանը` «Արաբկիր» բժշկական համալիրի մանկական նյարդաբաններից:

«Արաբկիր» բժշկական համալիրի Նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը պատախանել է Հանրային հեռուստաընկերության Լուրերի հարցերին` էպիլեպսիայի, դրա բուժման դեղորայքային եւ վիրահատական ժամանակակից մեթոդների եւ դրանց` Հայաստանում հասանելիության մասին:  

Ապրիլի 11-ը Պարկինսոնի հիվանդության համաշխարհային օրն է: Հիմնական նպատակը՝ բարձրացնել մարդկանց տեղեկացվածությունն այս խնդրի, դրա ախտանշանների, ախտորոշման եւ բուժման ձեւերի մասին:   Հիմնականում վերջույթների դողով արտահայտվող այս հիվանդությունը բնորոշ է հատկապես 60 տարեկանին մոտ մարդկանց: Պարկինսոնիզմը վիճակ է, որն ազդում է մարդու կյանքի որակի վրա, եւ բժշկության արդի մեթոդների միջոցով այդ դողից ազատվելը վերադարձնում է պացիենտին կյանքի սովորական հուն՝ առանց ավելորդ դժվարությունների: News.am-ի տեսանյութը Պարկինսոնիզմի վիրահատական բուժման մասին է, որն արդեն հնարավոր է նաեւ Հայաստանում, «Արաբկիր» բժշկական համալիրում: Ընդ որում, հիմա արդեն մեր նյարդավիրաբույժներն այդ միջամտությունը կատարում են առանց ընդհանուր անզգայացման, երբ պացիենտն արթուն է եւ անմիջապես հնարավոր է գնահատել նրա ռեակցիաներն ու միջամտության ընթացքը: #ՊարկինսոնիՀիվանդությանՕր #Պարկինսոնիզմ #ՊարկինսոնիՀիվանդությանԲուժում #ՊարկինսոնիզմիՎիրահատականԲուժում #ԱրաբկիրԲՀ   Պարկինսոնի հիվանդության վիրահատկան բուժում` պացիենտի արթուն վիճակում ՏԵՔՍՏ------62–ամյա կինը, որը Պարկինսոնի հիվանդության պատճառով ուներ ձեռքի եւ ոտքի անկառավարելի դող և անկանոն շարժումներ, վիրահատությունից հետո հանգիստ քայլում է, և վերջույթներն այլևս չեն դողում։ Ավելի ճիշտ՝ ոտքի դողն անմիջապես անցնում է այն պահից սկսած, երբ բժիշկներին հաջողվում է էլեկտրոդը տեղադրել գլխուղեղի համապատասխան հատվածում , որի անոմալ ակտիվությունն էլ բերում էր ոտքի խնդրին։ ՏԵՔՍՏ------Կինը 9 տարուց ավելի է ունի Պարկինսոնի հիվանդություն։ Վերջին շրջանում հիվանդությունն ավելի էր զարգանում , և դեղորայքային բուժումն այլևս անօգուտ էր։ Առաջարկվեց կատարել գլխուղեղի խորանիստ կորիզների աբլյացիա։ Ստերեոտակտիկ համակարգի օգնությամբ գլխուղեղի խորանիստ հյուսվածքի համապատասխան հատվածում գերճշգրիտ եղանակով տեղադրվեց էլեկտրոդ, այնուհետև կատարվեց նշված կորիզի ստիմուլյացիա, և դողի վերացման ցանկալի արդյունքը տեսնելուց հետո ռադիոհաճախային ազդակներով կատարվեց նշված կենտրոնի աբլյացիա ։ ՍԻՆԽՐՈՆ-----Նիկո Արզումանյան-----Հիվանդը, ինչպես տեսաք վիրահատության ընթացքում արթուն էր, մեր հետ կոնտակտի մեջ էր, վիրահատության ընթացքում մենք վերահսկում էինք նրա համապատասխան ֆունկցիան անմիջապես մեր աբլյացիայի ընթացքում, որը իրենից ենթադրում է նշված կորիզների ռադիոհաճախային կոագուլյացիա։ Մենք տեսնում ենք մեր դրական արդյունքը, եւ հասկանում ենք, թե երբ պետք է կանգ առնել, որպեսզի չվնասենք շրջակա այլ հյուսվածքներ եւ չառաջացնենք նոր նյարդաբանական խանգարումներ։ Այս միջամտությունն ունի իր առավելությունը, քանի որ հիվանդը արթուն է, եւ մենք անմիջապես տեսնում ենք էֆեկտը, միջամտության դրական արդյունքը։ Հիվանդի դողը միանգամից պակասում է, եւ մենք վերահսկում ենք ընթացքը։ ՏԵՔՍՏ------ Վիրահատարանում աշխատում է նյարդավիրաբույժների, նյարդաբանների եւ անեսթեզիոլոգների թիմը: Վիրաբուժական միջամտությանը զուգահեռ հատուկ վերապատրաստված նյարդաբաններն ամբողջ ընթացքում հետեւում են գլխուղեղի ստիմուլյացիային ի պատասխան պացիենտի վերջույթների ռեակցիաներին, վերահսկում նրա խոսքը եւ ուղեղային այլ ֆունկցիաներ: Վիրահատությունն ընթանում է ոչ թե ընդհանուր, այլ տեղային անզգայացումով: ՍԻՆԽՐՈՆ-----Նիկո Արզումանյան----- Չնայած այն հանգամանքին, որ միջամտությունն ընթանում է արթուն վիճակում եւ հիվանդը ընդհանուր անզգայացում չի ստանում, հիվանդի համար այն լուրջ դիսկոմֆորտ չի առաջացնում,քանի որ գլխի մաշկը նախապես տեղային անզգայացնողներով անզգայացվումէ եւ եւ գանգոսկրի վրա իրականացվում է շատ փոքրիկ անցք` համապատասխան գործիքների օգնությամբ, եւ հիվանդները երբեք չեն բողոքում նշված միջամտությունը արթուն իրականացնելուց: ՏԵՔՍՏ------Բժիշկը հավելում է, որ այս վիրահատությունը ցուցված է առավելապես ձեռքերի և ոտքերի անկառավարելի դողով Պարկինսոնի հիվանդություն և էսենցիալ դող ունեցող պացինետներին: Բայց կան որոշակի սահմանափակումներ, ոչ բոլոր հիվանդներին է այն առաջարկվում: Պարկինսոնի հիվանդության շատ բարդացած դեպքերում ցուցված է մեկ այլ միջամտություն՝ գլխուղեղի խորանիստ ստիմուլյացիա, որը ևս նյարդավիրաբույժներ Սեւակ Բադալյանն ու Նիկո Արզումայանը հաջողությամբ կատարում են «Արաբկիր» բժշկական համալիրում:  

Այսօր մարտի 26-ն է` Մանուշակագույն կամ էպիլեպսիայի մասին իրազեկման օրը: Այն առանձնացվել է էպիլեպսիա ունեցող 9-ամյա աղջնակի` Քեսիդի Մեգանի շնորհիվ, որը նամակ էր գրել մարդկանց` պատմելով էպիլեպսիայով ապրելու մասին եւ հորդորելով էպիլեպսիան ընկալել ոչ թե որպես դատավճիռ, այլ ընդամենը մի վիճակ, որի հետ կարելի է ապրել եւ որով կարելի է ապրել ճիշտ այնպես, ինչպես մյուսները: Աշխարհում 65 մլն մարդ էպիլեպսիա ունի: 50% դեպքերում պատճառներն անհայտ են լինում: Էպիլեպսիա կարող է ի հայտ գալ ցանկացած մեկի մոտ` անկախ տարիքից, սեռից, ազգությունից, բնակության վայրից ու սոցիալական կարգավիճակից: Հայաստանում էպիլեպսիա ունեցող երեխաների մեծ մասը բժշկական օգնություն եւ սպասարկում է ստանում «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի բաժանմունքում, որին կից գործում է նաեւ դիսպանսեր վերահսկողության ծառայությունը: Մեր մասնագետների թիմն անում է ամեն հնարավորը հանուն պացիենտների` քայլելով ժամանակակից բժշկագիտությանը համընթաց եւ Հայաստան բերելով ոլորտի ախտորոշիչ, կոնսերվատիվ եւ վիրաբուժական նորությունները: Կարդացեք եւ հիշեք «Արաբկիր» ԲՀ նյարդաբանության բաժանմունքի ղեկավար Անի Գեւորգյանի առանձնացրած մի քանի պարզ խորհուրդ. ինչ անել եւ չանել, եթե ականատես ենք լինում էպիլեպտիկ ցնցումների:

Հանրային հեռուստաընկերության անդրադարձը էպիլեպսիա ունեցող երեխաների ախտորոշման եւ բուժման քիչ ինվազիվ վիրահատական ճանապարհին` «Արաբկիր» բժշկական համալիրում: Արդի բժշկագիտության այս ձեռքբերումը` ստերեոտակտիկ էլեկտրաէնցեֆալոգրություն, թույլ է տալիս հնարավորինս ճշգրիտ ախտորոշել էպիլեպտոգեն օջախն ու հեռացնել այն` էականորեն փոխելով պացիենտի կյանքի որակը:   «Արաբկիր» ԲՀ-ԵԴԱԻ նյարդավիրաբուժական ծառայության ղեկավար Նիկո Արզումանյանը պատմում է. - Իմպլանտացված էլեկտրոդների ամեն մի միկրոէլեկտրոդից մենք գրանցում ենք հերթականությամբ գլխուղեղի էլեկտրական ակտիվությունը և համապատասխան մասնագետները հայտնաբերում են հետազոտության ընթացքում հիվանդի մոտ էպիլեպսիայի ցնցումներ առաջացնող օջախները:    Հայաստանում էպիլեպսիա ունեցող երեխային առաջին անգամ կատարվել է ստերեո-էէգ: Սա այս հիվանդության բուժման արդիական ու ամենաբարդ մեթոդներից է: Իրականացվում է նվազ-ինվազիվ միջամտությամբ: Հետազոտության ընթացքում տեղեկություն է ստացվում ուղեղի բջիջների ակտիվության մասին` հնարավորություն տալով ճշգրիտ հայտնաբերել էպիլեպսիայի օջախը:    Նիկո Արզումանյանը ասում է.  - Երբ որ հայտնաբերվում է հստակ զոնան էպիլեպտոգեն, մի անգամից մենք առանց որևիցե կտրվածքի, առանց որևիցե գանգի վնասման մենք իրականացում ենք նշված զոնաների աբլիացիա` ռադիոհաճախային աբլիացիա, այսինքն վառում ենք նշված օջախները և հիվանդն ունի հնարավորություն ազատվելու իր էպիլեպտոգեն ցնցումներից: Հիվանդների մեծ մասի դեպքում ստերեո-էէգն պարզապես մեզ տալիս է հստակ ինֆորմացիա և նրա օգնությամբ մենք հայտնաբերում ենք էպիլեպտոգեն զոնան, որը հետագայում արդեն բաց եղանակով վիրահատում ենք և հասնում ենք ավելի մեծ արդյունքի:   Բիայնա Սուխուդյանն ասում է. - Էդ միջամտությունից հետո պացիենտը, ով ամեն ամիս ուներ ցնցումներ, մեկ ամիս ցնցում չունեցավ: Դա մեզ արդեն հուշում էր, որ մեր որոշումը ճիշտ էր, ու մենք գիտեինք, որ աբլիացիայից հետո հնարավոր չի, որ ինքը մեկընդմիշտ ազատվի իրա նոպաներից: Անցավ ևս մեկ ամիս և մենք էդ պացիենտին վիրահատեցինք արդեն ուղղակի էդ օջախը հեռացրեցինք: 14 ամյա երեխային ստերեո-էէգն հայ բժիշկները կատարել են բուլղարացի գործընկերների հետ: Բժիշկը բացատրում է այդ միջամտությունն իրականացվում է ստերեոտակտիկ համակարգի օգնությամբ:   Նյարդավիրաբուժ Նիկո Արզումանյանը պատմում ու ցույց է տալիս. - Սարքն ունի բազմաթիվ կորդինատներ, անկյուն և այս ամենի օգնությամբ մենք ստանում ենք հստակ այն կետը, որտեղից պետք է մեր էլեկտրոդը թափանցի գլխուղեղ: Ապա արվում է մաշկի 1.5մմ կտրվածք և գանգոսկրի ընդամենը 2մմ տրամագծով կտրվածքից այ այսպիսի խորանիստ էլեկտրոդներ տեղադրվում են գլխուղեղի համապատասխան զոնաներում:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրում գործում է էպիլեպտոլոգիայի դիսպանսեր, որտեղ հաշվառված է մինչև 18 տարեկան մոտ 3800 բուժառու: Բիայնա Սուխուդյանը բացատրում է.  - Վիրահատությունը բոլոր պացիենտների համար չէ, պետք է դա նշել: Էպիլեպսիայով տառապող հիվանդների մոտ 70% ենթարկվում է դեղորայքային բուժման, և 30% դրանք դեղորայք կայուն տարատեսակներ են: Ուրեմն դրանցից էլ մոտավորապես 50% միայն կարող են հանդիսանալ թեկնածու էպիլեպսիայի վիրաբուժության համար:  Էպիլեպսիան քրոնիկ հիվանդություն է, կարող է տարբեր դրսևորումներ ունենալ` շարժողականից մինչև զգացողական ցնցումներ:    Բժիշկ Սուխուդյանն ասում է․  - Մանկական հասակում հիմնականում գործ ունենք ժառանգական ձևերի հետ, բայց թվեմ մի քանի ձեռքբերովի պատճառներ, օրինակ` նույն մանկական ուղեղային կաթվածը, փոքր տարիքում տարված պտղի ասվիքսիան, տարբեր ինֆեկցիոն հիվանդություններ, որոնք ախտահարում են գլխուղեղը, ուռուցքային հիվանդություններ, իմուն հիվանդություններ: Այսինքն պատճառները կարող են լինել շատ:   Եթե մարդը ցնցումների մեջ է ընկնում հանրային վայրում քաղաքացիներն առաջին օգնություն ցուցաբերելիս շատ հաճախ բժիշկի խոսքով ոչ ճիշտ քայլեր են անում:    Բժիշկ Սուխուդյանը հորդորում է․  - Չխառնվել, բերան չբացել, լեզու չքաշել, չփորձել որևէ կերպ գիտակցության բերել պացիենտին, որովհետև շատ անգամ հարվածում են, ջուր են լցնում վրան և այլն: Էդպիսի բաներ անել պետք չէ:    Առաջինը` մարդուն պետք է շրջել կողքի և շտապ օգնություն կանչել:    

  «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդավիրաբույժների եւ նյարդաբանների թիմը Հայաստան է բերում էպիլեպսիայի ախտորոշման եւ բուժման արդիական մեթոդները: Այս անգամ բուլղարացի գործընկերների հետ` Սոֆիայի Իվան Ռիլսկու անվան համալսարանական հիվանդանոցից, մեր բժիշկները ստերեոէէգ են կատարել. եզակի միջամտություն` էպիլեպսիայի օջախները հստակ հայտնաբերելու եւ հետագա վիրահատական բուժումը ճիշտ կազմակերպելու համար:   Մանրամասները` news.am-ի տեսանյութում:   14 տարեկան Էրիկը, որը մանկուց ունի դեղորայքակայուն էպիլեպսիա, այժմ հնարավորություն ունի վերջնականապես ազատվելու ցնցումներից։ «Արաբկիր» բժշկական համալիրում նա ժամանակակից հետազոտություն է անցել։ Կատարել են ստերեոէնցեֆալոգրաֆիա։ Դա ախտորոշիչ, իսկ որոշ դեպքերում՝ բուժիչ մեթոդ է, որը հնարավորություն է տալիս ճշգրիտ հայտնաբերել էպիլեպսիայի օջախները գլխուղեղում։ Հայաստանում այն կատարվել է առաջին անգամ։   Ի տարբերություն սովորական էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆիայի, ստերեոէէգ–ն կատարվում է վիրահատական՝ քիչ ինվազիվ եղանակով։ Գլխուղեղի խորանիստ հատվածներում ստերեոտակտիկ համակարգի օգնությամբ տեղադրվում են հատուկ էլեկտրոդներ, որոնց միջոցով գրանցվում է Էպիլեպտիկ ակտիվությունը։   «Ստերեոէէգն համարվում է հետազոտություն նախևառաջ, բայց հետազոտության արդյունքներից ելնելով հնարավոր է նաև կատարել քիչ ինվազիվ բուժում էպիլեպսիայի։ Տեղադրվում են էլեկտրոդներ, այնուհետև նյարդաբանական թիմը հետազոտում է բոլոր կոնտակտները, և համապատասխան օջախները հայտնաբերելու դեպքում կատարվում է քննարկում՝ կատարել արդյոք կոագուլյացիա, թե տվյալ հատվածի վիրաբուժական հեռացում», – ասում է «Արաբկիր» ԲՀ–ի նյարդավիրաբույժ Սևակ Բադալյանը։   Էրիկի դեպքը յուրահատուկ էր՝ նրան հետազոտել էին բոլոր հնարավոր եղանակներով, սակայն էպիլեպտոգեն օջախը որոշել չէր հաջողվում։ Ճշգրիտ ախտորոշման համար նրա գլխուղեղում այժմ 12 էլեկտրոդ են տեղադրել, և բժիշկները հետևում են երեխայի ուղեղի ակտիվությանը՝ հետագա բուժման ընթացքը որոշելու համար։    «Ինչի մենք որոշեցինք կատարել այս պացիենտին ստերեոէէգ, որովհետև կար կասկած, թե որտեղից է ծագում էպիլեպտիկ ակտիվությունը։ Էրիկը ուներ օջախ, տեսանելի ՄՌՏ–ի վրա, բայց Էրիկի նոպաների նկարագրությունը, վիդեոտեսագրությունը, ինչպես նաև ԷԷԳ–ն չէր համընկնում, և կասկած էր հուրուցում  կլինիցիստների մոտ, որ օջախը, որը ենթակա է հեռացման, դա չէ։   Եվ մենք որոշեցինք, բացի այդ օջախից նաև էլեկտրոդներ տեղադրել առաջային հատվածներում, որոնք ավելի կասկածելի էին թվում ցնցման կլինիկական պատկեր առաջացնելու մեջ։ Եվ անմիջապես երկրորդ օրը տեղադրումից հետո  մենք համոզվեցինք, որ մեր հիպոթեզը ճիշտ էր, որ այդ օջախը որևէ կապ չուներ Էրիկի էպիլեպսիայի հետ, և ցնցումները նույն կողմի բայց շատ ավելի առաջային հատվածներից են ծագում։ Ու դա մեզ հնարավորություն է տալիս ճշգրիտ պլանավորելու սպասվելիք վիրահատությունը», – ասում է «Արաբկիր» ԲՀ–ի Նյարդաբանության և էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը։     «Արաբկիր» բժշկական համալիրում առաջին ստերեոէնցեֆալոգրաֆիան կատարվել է բուլղարացի բժիշկների մասնակցությամբ։ Սոֆիայից մանկական նյարդաբան Պետյա Դիմովան ասում է. Բիայնա Սուխուդյանի և «Արաբկիր» ԲՀ–ի նյարդավիրաբուժական թիմի հետ համագործակցում են արդեն 15 տարի։   «Հրաշալի թիմ է։ Սա դեռ առաջին դեպքն է, բայց իրենք ամեն ինչ գիտեն, և կարող են վիրահատել ապագայում, և օգնել պացիենտներին Հայաստանում։ Այս հիվանդանոցը, ղեկավարությունը շատ բան է անում, որպեսզի հետազոտման և բուժման բոլոր ժամանակակից մեթոդները հասանելի լինեն Հայաստանի քաղաքացիներին, հատկապես՝ երեխաներին», – ասում է Բուլղարիայից մանկական  նյարդաբան Պետյա Դիմովան։   Բժիշկներն այժմ հետևում են երեխայի սպոնտան ցնցումներին, ինչպես նաև կատարում են հատուկ ստիմուլյացիա, որպեսզի ընտրեն այն կոնտակտները, որոնք պետք է ենթարկվեն աբլյացիայի։ Փոքր օջախների դեպքում աբլյացիայից հետո խնդիրը կարող է վերջնականապես լուծվել, բայց որպես կանոն դա միայն ժամանակավոր ազդեցություն է ունենում։ Հիվանդության վերջնական բուժման համար անհրաժեշտ է էպիլեպտոգեն օջախը հեռացնել վիրահատական եղանակով։

Մեր փոքրիկ արցախցուն այս անգամ Հանրային հեռուստաընկերությունից էին հյուր եկել: Նկատել են, որ Մոնթեն կարոտում է մայրիկին:   Հույս ունենք, որ երեխան կհաղթահարի հիվանդությունն` առանց հետեւանքների եւ ծնողների հետ տուն կվերադառնա` քույր-եղբայրների մոտ:   «Արաբկիր» ԲՀ-ի թիմն անում է հնարավոր առավելագույնը` հանուն փոքրիկի:

Արցախից ուղղաթիռով Հայաստան տեղափոխված մեկամյա Մոնթեի մոտ դրական տեղաշարժ կա եւ հույս, որ հիվանդությունն անհետեւանք կլինի, երեխան լիովին կվերականգնվի:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրի թիմն արել եւ անում է հնարավոր առավելագույնը՝ բժշկական օգնության կարիք ունեցող մեր բոլոր պացիենտների, նրանց մեջ եւ՝ փոքրիկ Մոնթեի համար:   Հիշեցնենք, որ անցած շաբաթ Կարմիր խաչի օգնությամբ կրկին Արցախ է մեկնել «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը, որն Արցախում էր շրջափակման նախորդ օրվանից` մոտ երկու ամիս շարունակ: Արցախում մանկական նյարդաբաններ չկան, մինչդեռ նրանց կարիքը շատ է զգացվում:   Շնորհակալություն, սիրելի բժիշկներ:  Շնորհակալություն, Ազատություն ռադիոկայան:

Ծայրահեղ ծանր վիճակում գտնվող մեկ տարեկան երեխան, որին ռուս խաղաղապահների միջոցով Արցախից ուղղաթիռով Հայաստան են տեղափոխել այսօր կեսօրին, ընդունվել է «Արաբկիր» բժշկական համալիր:   Նշենք, որ երեխան Ստեփանակերտի «Արեւիկ» մանկական հանրապետական հիվանդանոց էր ընդունվել մի քանի օր առաջ՝ տոնզիլիտով եւ ցանով, ընդունվելուց մի քանի օր հետո բժիշկները փոքրիկի մոտ նկատել են քնկոտություն եւ տարօրինակ, ակամա շարժումներ: Նրանք կապ են հաստատել «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի ծառայության իրենց գործընկերների հետ՝ մասնագիտական խորհրդատվության նպատակով: Արցախում այս պահին մանկական նյարդաբաններ չկան եւ մասնագիտական մշտական կապը «Արաբկիր» բժիշկների հետ պահպանվում է հեռահար կապի հնարավոր բոլոր միջոցներով: Մի քանի տեսազանգերից եւ հեռակա դիտարկումներից հետո որոշվել է, որ պետք է անպայման մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա կատարել, քանի որ կասկած էր առաջացել, որ վիրուսը ներթափանցել է նյարդային համակարգ, ախտահարել գլխուղեղը՝ առաջացնելով վիրուսային էնցեֆալիտ: Արցախի բժշկների թիմը հրատապ կազմակերպել է հետազոտությունն ու ախտորոշումը հաստատվել է: Սակայն հետագա ավելի մանրամասն ախտորոշումը, որը կպարզեր, թե կոնկրետ որ վիրուսն է առաջացրել այդ խնդիրը, հնարավոր չի եղել, քանի որ Արցախի ճանապարհն արդեն մեկ շաբաթից ավել է՝ ամբողջովին փակ է, իսկ հատուկ վիրուսային այդ թեստերն արվում են միայն Հայաստանում: Բուժումը նույնպես հնարավոր չէ կազմակերպել Արցախում, քանի որ այս պահին Ստեփանակերտում չկան բավարար քանակի անհրաժեշտ դեղեր: Երեխայի առողջական վիճակը փաստացիորեն վտանգված էր, հատկապես այն պարագայում, որ ՄՌՏ-ով բացահայտվել է մեկ այլ լուրջ խնդիր եւս. բացի բորբոքումից երեխայի ուղեղում նկատվել է նաեւ արյունազեղում: Արցախի բժիշկները հրատապ եւ անձնվիրաբար արել են հնարավոր առավելագույնը՝ երեխայի վիճակը վերակենդանացման բաժանմունքում կառավարելու համար, սակայն այն, այնուամենայնիվ, օր օրի ծանրացել է, պարզ է դարձել, որ այդ ծանրությամբ երեխան չի կարող կառավարվել շրջափակված Ստեփանակերտում, պետք է նրան տեղափոխել Երեւան: Տեղափոխման կազմակերպումը ձգվել է եւս 24 ժամ, որի ընթացքում երեխայի վիճակն ավելի է վատացել, նրա մոտ սկսվել են ցնցումներ եւ նշանակվել է հակացնցումային դեղորայք:   Երեխան ուղղաթիռով Արցախից տեղափոխվել է Սիսիան: Սիսիանից Երեւան նրան տեղափոխել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի ռեանիմացիայի եւ ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունքի թիմը՝ հատուկ կահավորված ռեանիմոբիլով: Այս պահին փոքրիկը գտնվում է հետազոտության փուլում՝ նախապես դրված ախտորոշումն ավելի հստակեցնելու եւ բուժման հետագա տակտիկան որոշելու համար:

«Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության բաժնի վարիչ Անի Գեւորգյանն ու «Կյանքի ճանապարհ» հիմնադրամի նախագահ Ելենա Բաղդասարյանը մասնակցել են էպիլեպսիայի օրվան նվիրված ասուլիսի` Սպուտնիկ Արմենիա ռադիոընկերությունում: Հնչել են մի շարք հարցերի պատասխաններ` էպիլեպսիայի, այս խնդրով ապրող մարդկանց հանդիպող դժվարությունների եւ դրանց հաղթահարման ձեւերի մասին: Օրվա կարեւոր ուղերձը` չընկալել էպիլեպսիան որպես դատավճիռ եւ չպիտակավորել մարդկանց` էպիլեպսիա ունենալու համար: Սա խնդիր է, որ կարող է պատահել բոլորին: Պետք է պարզապես սովորել ապրել էպիլեպսիայով եւ դրսեւորել ճիշտ վարքագիծ` էպիլեպտիկ ցնցումների ժամանակ:   

Եվս մեկ անդրադարձ «Մանուշակագույն օրվա» խորհրդին: «Առավոտը» զրուցել է «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանության բաժնի վարիչ Անի Գեւորգյանի հետ: Կարդացեք, եղեք իրազեկված, փորձեք տարբերակել էպիլեպտիկ նոպան էպիլեպսիա հիվանդությունից, տեղեկացեք էպիլեպսիայի եւ էպիլեպտիկ ցնցումների հիմնական տեսակների, դրանց ծագման պատճառների ու ռիսկի գործոնների, բուժման ժամանակակից հնարավորությունների մասին, իմացեք, թե ինչպես պետք է պահեք ձեզ, եթե ձեր կողքին որեւէ մեկը էպիլեպտիկ ցնցումներ է ունենում եւ, ամենակարեւորը, հիշեք, որ էպիլեպսիան դատավճիռ չէ, պետք չէ մարդկանց պիտակավորել այս առիթով կամ թաքցնել խնդիրը` չպիտակավորվելու համար: Խնդիրներ ունենում են բոլորը, ոչ ոք ապահովագրված չէ, եւ ոչ ոք մեղավոր չէ, եթե ունի, օրինակ, էպիլեպսիա:   

Այսօր մարտի 26-ն է՝ էպիլեպսիայի մասին իրազեկման կամ ինչպես ընդունված է ասել՝ Մանուշակագույն օրը: Աշխարհում մոտ 50 մլն մարդ էպիլեպսիա ունի: Սա խնդիր է, բայց ոչ դատավճիռ: Ժամանակակից բժշկագիտությունն արդյունավետ առաջարկներ ունի էպիլեպսիա ունեցող մարդկանց՝ դեղորայքային, վիրաբուժական, անգամ՝ կենսակերպային: «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանների եւ նյարդավիրաբույժների թիմը Հայաստան է բերում արդի էպիլեպտոլոգիայի բոլոր նորություններն ու պացիենտների կողքին է՝ բուժման ամենաարդյունավետ մեթոդներով: «Արաբկիրում» է գործում մանկական էպիլեպսիայի դիսպանսերը, որտեղ գրանցված է 0-18 տարեկան 3600-ից ավել պացիենտ: Նրանց մեծամասնությունը ստանում է դեղորայքային բուժում, որոշներին ցուցվում է վիրահատությունը, ինչն արդեն նույնպես հնարավոր է մեր բժշկական համալիրում: Այս անգամ էպիլեպսիայի մասին ամենահաճախ հնչող հարցերի պատասխանները լսեք մեծահասակների նյարդաբան Լուսինե Վարդանյանից, եղեք տեղեկացված եւ դրսեւորեք ճիշտ վարքագիծ, եթե ձեր կողքի մարդու մոտ էպիլեպտիկ ցնցումներ են սկսվում:  

News.am-ի անդրադարձը «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդավիրաբուժական ծառայությում վերջերս կատարված բարդ վիրահատությանը՝ ուղղված երեխայի գլխուղեղի ուռուցքի հեռացմանն ու այդպիսով էպիլեպտիկ դրվագների կանխմանը:   Նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանն ու նյարդավիրաբուժական ծառայության ղեկավար Նիկո Արզումանյանը ներկայացրել են մանրամասներ տվյալ դեպքի, վիրահատության եւ ընդհանրապես՝ այս խնդրի ու դրա լուծման ժամանակակից միջոցների մասին:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրում իրականացվել է 8–ամյա աղջնակի Էպիլեպսիայի վիրահատական բուժում՝ նորագույն տեխնոլոգիաների կիրառմամբ։ Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ երեխայի մոտ մի քանի տարի նկատվող էպիլեպտիկ նոպաների պատճառը գլխուղեղի բավականին մեծ ուռուցքն էր, որի հեռացման ընթացքում նեյրոմոնիտորինգի օգնությամբ շրջանցվել են շարժիչ նյարդաթելերը՝ երեխայի շարժողական ֆունկցիաները չվնասելու համար։ Ինչպես NEWS.am Medicine-ին հայտնեց նյարդավիրաբուժական ծառայության ղեկավար Նիկո Արզումանյանը, այս հիվանդի պարագայում խնդիրը ոչ թե բուն ուռուցքն էր, այլ ուռուցքի կողմից գլխուղեղի համապատասխան զոնաների սեղմումը եւ առաջացրած էպիլեպսիան։   Ի՞նչ է նեյրոմոնիտորինգը «Նեյրոմոնիտորինգը շատ կարեւոր էր տվյալ վիրահատության համար, քանի որ ուռուցքը անմիջապես հարում էր ուղեղի շարժիչ զոնաներին և գլխուղեղի կեղեւի շարժիչ զոնաներին, ինչպես նաև համապատասխան ուղիներին։ Ուռուցքի ամեն միլիմետրը հեռացնելիս մենք հատուկ գործիքով ստիմուլացնում ենք ուղեղի հյուսվածքը։ Կախված նրանից, թե հոսանքի ինչ ուժով ենք ստիմուլացնում, որպեսզի ստանանք արձագանք, մենք գնահատում ենք, թե ինչ հեռավորության վրա ենք գտնվում համապատասխան շարժիչ նյարդաթելերից։ Այս ամենի գլխավոր նպատակն այն է, որպեսզի վիրահատության արդյունքում, հետվիրահատական շրջանում մենք չունենանք որեւիցե դեֆիցիտ, եւ որեւէ կերպ չվնասենք մարմնի որեւէ շարժման ունակությունը», – ասաց նա։ Նիկո Արզումանյանի խոսքով՝ Էպիլեպսիայի վիրահատական բուժումը՝ միաժամանակյա նեյրոմոնիտորինգով, այն նոր ուղղություններից է, որը յուրացնում են «Արաբկիր» բժշկական համալիրում։ Մինչեւ այժմ նման վիրահատություններն այստեղ կատարվում էին օտարերկրյա գործընկերների մասնակցությամբ, սակայն այժմ «Արաբկիր» ԲՀ–ի բժիշկները վիրահատարանում ինքնուրույն են աշխատում։ Վիրահատությունը տեւել է մոտ 10 ժամ, քանի որ ուռուցքը բավականին մեծ ու պինդ է եղել։ Բժիշկներից բազմակի ջանքեր ու ժամանակ է պահանջվել՝ առանց գլխուղեղի անոթներն ու նյարդերը վնասելու այն հեռացնելու համար։ Ինչպես ներկայացրեց Արաբկիր բժշկական համալիրի նյարդաբանության եւ էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը, երեխան մի քանի տարի գտնվել է «Արաբկիր» ԲՀ բժիշկների հսկողության ներքո, նրա հիվանդությունն ի հայտ է եկել ցնցումներով, կատարվել են տարբեր հետազոտություններ՝ ՄՌՏ, վիդեո ԷԷԳ մոնիտորինգ, հայտնաբերվել է աջ գագաթային շրջանի ուռուցք եւ էպիակտիվություն նույն հատվածից։ «Առաջին անգամ Հայաստանում կատարվեց տրակտոգրաֆիա, որը թույլ տվեց հասկանալ, որ ուռուցքն իր մեջ կարեւոր նյարդաթելեր չի պարունակում: Այնուամենայնիվ, մեր նյարդավիրաբույժները նախընտրեցին ավելի ապահով լինելու համար վիրահատության ժամանակ կիրառել նեյրոմոնիտորինգ», – ասաց նա։ Վիդեո ԷԷԳ Էպիլեպսիայի ախտորոշման ամենակարեւոր հետազոտություններից մեկը մնում է էէԳ–ն՝ էլեկտրաէնցեֆալոգրամման։ Վիդեո ԷԷԳ–ն կամ տեսաէլեկտրաուղեղագրությունը «Արաբկիր» համալիրում կիրառվող նորագույն մեթոդներից է։ Այն տեւական ժամանակահատվածում ուղեղի էլեկտրական ակտիվությունը գրանցող հետազոտություն է, որն էապես մեծացնում է էպիլեպսիայի օջախների ճշգրիտ ախտորոշման հավանականությունը։ «Էլեկտրոդներ են ամրացվում հատուկ պաստայով մեր փոքրիկների և մեծահասակների գլխին, եւ հիվանդները 24, 48 կամ 72 ժամ լինում են հիվանդանոցում։ Ապա բժշկի կողմից վերծանվում է այդ հետազոտությունը, փորձում է հասկանալ, որտեղից է գալիս այդ էլեկտրական ակտիվությունը։ Եթե մի շարք հետազոտություններ հաստատում են, համընկնում են, բոլորը ցույց են տալիս նույն էպիլեպտոգեն օջախը, ապա հիվանդի շանսերը հետագայում ազատվելու այդ հիվանդությունից վիրահատական միջամտությամբ բավականին բարձր է լինում», – բացատրեց նա։ Մի քանի ամիս անց վիրահատված երեխան նորից ԷԷԳ մոնիտորինգ կանցնի, վիրահատության արդյունավետությունը ստուգելու համար։ Նա եւս մի քանի տարի կընդունի իր դեղամիջոցները, որից հետո, բժիշկները վստահ են՝ վերջնակապես կազատվի էպիլեպսիայից եւ կապրի լիարժեք առողջ կյանքով։ Էպիլեպսիայի վիճակագրությունը Ծառայության ղեկավարի տվյալներով՝ Էպիլեպսիայի դեպքերի 70%-ը ենթակա է դեղորայքային բուժման, 30%-ի դեպքում հիվանդությունը դժվար է կառավարվում, եւ նրանց 15%-ին վիրաբուժական բուժում է ցուցված։ Հայաստանում էպիլեպսիա ունեցող բոլոր երեխաները «Արաբկիր» բժշկական համալիրի դիսպանսեր հսկողության տակ են։ Ոչ միայն երեխաները. էպիլեպսիայով եւ այլ նյարդաբանական հիվանդություններով բազմաթիվ մեծահասակ պացիենտներ էլ են բուժում ստանում հիվանդանոցում՝ ասում է Բիայնա Սուխուդյանը: «Մեր հսկողության տակ են 0-18 տարեկան բալիկները, նրանք 3600–ից ավելին են հիմա, բոլորն ունեն էպիլեպսիայի այս կամ այն տեսակները, գենետիկական կամ ձեռքբերովի։ Այսինքն այսօր մենք մեր հսկողության տակ ունենք բալիկներ, ինչպես նաեւ մեծեր, ընդհանուր առմամբ պետական ծրագիրը ներառում է մինչեւ 40 տարեկաններին, որոնք պոտենցիալ կարող են վիրահատության թեկնածուներ հանդիսանալ, եւ մեզ դիմում են նաեւ մեծահասակներ տարբեր դեղորայքակայուն էպիլեպսիաներով», – ասաց նա։  

Մանե Թադեւոսյանը մեր երիտասարդ նյարդաբաններից է, նա, ով ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանի հետ բժշկական առաքելությամբ Արցախում էր եւ շրջափակման պատճառով շուրջ երկու ամիս մնաց Ստեփանակերտում: Ասում է` մեր երկրի ապագայի կերտումը տեսնում եմ միայն ներկայում` աշխատելով հայրենիքում եւ հայրենիքի համար:   Դիտեք «Ապագա հայկականը» նախագծի պատրաստած տեսանյութը` Մանեի մասնակցությամբ: 

Արցախի շրջափակման նախորդ օրվանից Ստեփանակերտի ՛՛Արեւիկ՛՛ մանկական հիվանդանոցում իր առաքելությունն է իրականացնում «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանների թիմը՝ ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանի ղեկավարությամբ: Սա մեր բժիշկների հերթական այցն էր Արցախ՝ Հայ օգնության ֆոնդի «Բժիշկներ Արցախի համար» ծրագրի շրջանակում՝ «Արաբկիր» ԲՀ-ի եւ «Արեւիկ» մանկական հիվանդանոցի համագործակցությամբ:   #roadoflife #Artsakh #Armenia #ArabkirMC #Կյանքիճանապարհ #Արցախ #Հայաստան #ԱրաբկիրԲՀ Բիայնա Սուխուդյանը հարցազրույց է տվել Սիվիլնեթին   [Բիայնա Սուխուդյան, մանկական նյարդաբան, Արաբկիր ԲՀ] Մենք եկել ենք այստեղ դեկտեմբերի 11-ին և մեր առաջին աշխատանքային օրվանից սկսվեց շրջափակումը:   [ՍիվիլՆեթ]Բիայնա Սուխուդյանը նյարդաբան է, «Արաբկիր» բժշկական համալիրի մանկական նյարդաբանության և էպիլեպսիայի ծառայության ղեկավարը: 11 օր առաջ նա եկել է Արցախ և հիմա չի կարողանում վերադառնալ Հայաստան: Պատերազմի ավարտից հետո Բիայնան և մի խումբ սրտացավ մանկական նյարդաբաններ պարբերաբար այցելում են Արցախ՝ բժշկական խորհրդատվություններ տրամադրելու համար: Արդեն 12 օր է, ինչ Ստեփանակերտ - Գորիս մայրուղու ադրբեջանական շրջափակման պատճառով Բիայնան և 120.000 բնակիչներ գտնվում են Արցախում: Նրա գլխավոր մտահոգությունը դեղորայքի պակասն է:    [Բիայնա Սուխուդյան, մանկական նյարդաբան, Արաբկիր ԲՀ] Մենք տեսել ենք շատ սուր և քրոնիկ վիճակներ, որոնց դեպքում երեխաները կարիք ունեն այնպիսի դեղորայքի, որպիսիք այստեղ չկան, օրինակ ցավազրկողներ, որոշ անտիբիոտիկներ, հակացնցումային դեղեր, որոնք շատ կարևոր են էպիլեպսիայով երեխաների համար: Վաղ թե ուշ կունենանք մանկական սննդի պակաս ևս:    [ՍիվիլՆեթ] 120.000 հոգի, ներառյալ 3000 երեխա, գտնվում են շրջափակման մեջ: Շատ ընտանիքներ բաժանված են։   [Ռուբեն Վարդանյան, Արցախի պետնախարար] Պետք է պատրաստ լինենք բոլորս: Հիմա սա է իրականությունը: Չպետք է մենք ինքներս մեզ խաբենք: Որպես պետնախարար եւ շտաբի ղեկավար մենք քննարկում ենք այս իրավիճակի տարբեր լուծումներ եւ մինչեւ այդ որոշումները կայացնելը ուզում էի Ձեզ հետ քննարկել հնարավորությունները որոշման եւ ուզում էի Ձեր կարծիքը լսել:   [Բիայնա Սուխուդյան, մանկական նյարդաբան, Արաբկիր ԲՀ] Այժմ ունենք վիսցերալ լեյշմանիոզով մեկ երեխա, և շրջափակման բացակայության դեպքում նա, անշուշտ, պետք է տեղափոխվեր Հայաստան:    [ՍիվիլՆեթ] Մթերային խանութները և դեղատները գրեթե դատարկվել են։ 29 պացիենտ, այդ թվում 8 երեխա, գտնվում է ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունքում։ Նրանցից որոշներին պետք է շտապ տեղափոխել Հայաստան` ժամանակին բուժօգնություն ստանալու համար։  

Հոկտեմբերի 28-ին եւ 29-ին կայացել է Էդգար Հովսեփյանի անվան Առաջին կլինիկական նյարդագիտության սիմպոզիումը` «էպիլեպսիա» թեմայով: Սիմպոզիումն անց է կացվել առցանց, որին մասնակցել է շուրջ 600 բժիշկ եւ բուժաշխատող` աշխարհի տարբեր երկրներից` Բուլղարիա, ԱՄՆ, Կանադա, Գերմանիա, Հայաստան եւ այլն: Սիմպոզիումը նախագահել է «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանության եւ նյարդավիրաբուժության ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը: Ներկայացվել է 12 դասախոսություն` 6 նիստով: Յուրաքանչյուր նիստից հետո տեղի է ունեցել մասնագիտական ծավալուն քննարկում:   Սիմպոզիումի մասնակիցներին տրվելու է ՀՀ Առողջապահության նախարարության շարունակական մասնագիտական զարգացման 6 տեսական կրեդիտ: Էդգար Հովսեփյանն ամերիկահայ անվանի նյարդավիրաբույժ է եւ մեծ բարերար: Նրա անունն է կրում «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության եւ նյարդավիրաբուժության ծառայությունը:    Դիտեք սիմպոզիումի առիթով պատրաստված տեսանյութը` պրոֆեսոր Էդգար Հովսեփյանի եւ «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանության եւ նյարդավիրաբուժության ծառայության մասին:  

«Արաբկիր» միացյալ մանկական բարեգործական հիմնադրամը Ցյուրիխի համալսարանական մանկական հիվանդանոցի եւ Հայ օգնության ֆոնդի աջակցությամբ Արցախի «Արեւիկ» բուժմիավորմանը վիդեո-էլեկտրոէնցեֆալոգրաֆիայի նոր սարք է նվիրել:   Տեխնիկական բնութագրիչներով այն լավագույններից մեկն է համարվում որոլտում: Սարքը հնարավորություն կտա կատարել կարճատեւ եւ երկարատեւ վիդեո-էէգ հետազոտություններ` նպաստելով էպիլեպիսիայի հայտնաբերմանն ու ախտորոշված դեպքերի վարմանը:   Սարքի գործարկման առիթով Արցախում էին «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանները: Ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը, որը նաեւ Արցախի Առողջապահության նապարարության խորհրդատուն է` նյարդաբանական գծով, կարգավորել եւ առաջին հետազոտություններն է արել` գործնական խորհուրդներ տալով տեղի մասնագետներին: Սարքը սպասարկող տեխնիկը մինչ այդ եւս վերապատրաստվել էր «Արաբկիրում»:

«Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանության եւ նյարդավիրաբուժության ծառայությունը կրկին հյուրընկալել էր շվեյցարացի նյարդաբան, պատվավոր պրոֆեսոր Օյգեն Բոլտսհաուզերին:   Պարբերական դարձած այցելություների շրջանակում պրոֆեսորը մասնագիտական քննարկումներ եւ խորհրդատվություններ է իրականացնում հայ գործընկերների հետ, որոնք մինչեւ նրա գալն արդեն առանձնացնում եւ հերթագրում են բոլոր այն պացիենտներին, որոնց դեպքերն առանձնակի ուշադրության են արժանի` իրենց բարդությամբ կամ յուրահատկությամբ: Եվ խոսքը միայն «Արաբկիրի» նյարդաբանների մասին չէ. պրոֆեսորի խորհրդատվությունը ստանալու հնարավորություն են ունենում այլ կլինիկաների նյարդաբանների պացիենտներ նույնպես:   Այս անգամ իրականացվել է 30 պացիենտի խորհրդատվություն, 15 դեպք էլ քննարվել է առանց պացիենտների ներկայության: Հանդիպումներին մասնակցել է 16 բժիշկ:

«Բարեւ ձեզ, ես Քեսիդի Մեգանն եմ եւ ուզում եմ պատմել ձեզ մի խնդրի մասին, որ կոչվում է էպիլեպսիա ու ասել, որ էպիլեպսիա ունեցող մարդիկ այնպիսին են, ինչպիսին մյուսները, մեկն են ձեզանից»: Իննամյա աղջնակի այս նամակն է առիթ դարձել Էպիլեպսիայի համաշխարհային օրվա հռչակման, որը հաճախ նաեւ «Մանուշակագույն օր» են անվանում: Նպատակը մեկն է՝ ճանաչելի դարձնել էպիլեպսիան մարդկանց համար եւ ասել, որ այն դատավճիռ չէ, էպիլեպսիայով մարդիկ նույնպես երազել գիտեն եւ, որ շատ կարեւոր է, գիտեն ապրել էպիլեպսիայով, էպիլեպսիայի հետ:   Հայաստանում ապրող էպիլեպսիա ունեցող երեխաները բժշկական օգնություն եւ սպասարկում են ստանում «Արաբկիր» բժշկական համալիրում: Այստեղ իրականացվում են ինչպես ախտորոշման եւ բուժման, այնպես էլ դիսպանսեր վերահսկողության բոլոր անհրաժեշտ միջոցառումները: Վերջին տարիների մեծ ձեռքբերումներից են էպիլեպսիայի դեպքում կատարվող վիրահատությունները, որոնց արդյունավետությունը գնահատվել է ինչպես արտասահմանյան, այպես եւ արդեն մեր փորձով: «Արաբկիրի» նյարդաբանության եւ նյարդավիրաբուժության ծառայությունը սերտ համագործակցում է Եվրոպայի գործընկերների հետ, մասնավորապես Բուլղարիայի, որոնց անմիջական մասնակցությամբ էլ մեզ մոտ ներդրվել է նյարդավիրաբուժական այս պրակտիկան:

Ձմռան վերջին օրերը` ձմեռային դպրոցում: «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանական ծառայությունը շվեյցարացի գործընկերների աջակցությամբ այս տարի եւս համախմբեց 4 տասնյակից ավել մանկաբույժների, մանկական նյարդաբանների, նյարդավիրաբույժների` հանրապետութան տարբեր բժշկական հաստատություններից, ինչպես նաեւ մանկական անեսթեզիոլոգիայի եւ ռեանիմատոլոգիայի 3-րդ տարվա կինիկական մի խումբ օրդինատորների:   «Նյարդաբանական խնդիրները մանկաբուժության մեջ» խորագրով ձմեռային դպրոցում քննարկվում են մասնագիտական ամենատարբեր հարցեր: Նպատակը շարունակական մասնագիտական զարգացումն ու ոլորտի նորարարական մոտեցումների մասին իրազուկումն է` հետաքրքիր դեպքերի ներկայացմամբ: Արդեն 11 տարվա ավանդույթ դարձած եռօրյա այս հանդիպումները, մասնակիցների խոսքով, ոչ միայն մասնագիտական առաջընթացի, այլեւ գործընկերային լավ հարաբերություններ ստեղծելու եւ պահպանելու արդյունավետ միջոցներից են:

«Արաբկիր» ԲՀ նյարդաբանական ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը նյարդաբան Մանե Թադևոսյանի հետ հնգօրյա խորհրդատվություններ է իրականացրել Ստեփանակերտի «Արևիկ» մանկական բժշկական կենտրոնում: Բժիշկները զննել են մոտ 240 փոքրիկների, որոնց մոտ արձանագրվել են նյարդաբանական տարբեր խնդիրներ` զարգացման հապաղումներ, էպիլեպտիկ ախտանշաններ, գլխացավեր և այլն: Մասնագետները նշանակել են համապատասխան բուժում, անհրաժեշտության դեպքում նաև լրացուցիչ հետազոտություններ:  Անցած տարվա մարտից սկսված պարբերական այցերի այս ծրագիրը` «Բժիշկներն Արցախի համար», իրականացվում է Հայաստանի և Արցախի առողջապահության նախարարությունների, Հայ օգնության ֆոնդի և «Առաջադեմ բժշկություն» հասարակական կազմակերության հետ համագործակցության շրջանակներում:

«Արաբկիր» բժշկական համալիրում էր շվեյցարացի հայտնի նյարդաբան, պրոֆեսոր Օյգեն Բոլտսհաուզերը:   Սա Կովիդ-19-ի սահմանափակումներից հետո պրոֆեսորի առաջին այցն էր Հայաստան, 22-երորդը՝ Ցյուրիխի համալսարանական մանկական կլինիկայի և «Արաբկիր» ԲՀ-ի տարիների համագործակցության ընթացքում:   «Արաբկիրի» և այլ բժշկական հաստատությունների մանկական նյարդաբանները նախապես առանձնացրել և հերթագրել էին բոլոր այն պացիենտներին, որոնց դեպքերն արժանի էին առանձնահատուկ ուշադրության և քննարկման: Սեպտեմբերի 22-ից հեկտեմբերի 2-ը 35 պացիենտի է հանդիպել պրոֆեսորը, լսել ծնողներին և բուժող բժիշկներին, ասել իր կարծիքն ու անհրաժեշտության դեպքում վերցրել կենսանյութեր՝ որոշակի հետազոտություններ Ցյուրիխի կլինիկայի լաբորատորիայում անցկացնելու համար:   Բացի գործնական խորհրդատվություններից, որոնց մասնակցել է 40-50 բժիշկ, պրոֆեսոր Բոլստհաուզերը անց է կացրել նաև հազվադեպ հիվանդությունների ՄՌՏ-քննարկումներ, ինչպես նաև վարել տեսական դասընթաց՝ մանկական նյարդաբանների և մանկաբույժների համար: Նա ներկայացրել է դիտարժան դեպքեր իր պրակտիկայից, լսել հայ գործընկերների կարծիքներն ու պատմել ընտրված բուժական ճանապարհների մասին:   Պրոֆեսորը երիտասարդ մասնագետների կատարելագործման մեծ ջատագովներից է, աջակցում է տարբեր դասընթացներին նրանց մասնակցությանն ու անդամակցությանը՝ Մանկական նյարդաբանների եվրոպական միությանը: Նշենք, որ «Արաբկիր» ԲՀ-ի նյարդաբանության և նյարդավիրաբուժության ծառայությունն, ի պատիվ պրոֆեսորի հետ տարիների ջերմ համագործակցության, կրում է նրա անունը:

Այսօր Էպիլեպսիայի համաշխարհային օրն է` «մանուշակագույն» օրը: «Էպիլեպսիա» բառը հունարենից թարգմանաբար «հարկադրել, տիրել» է նշանակում: Ի՞նչ է հարկադրում հիվանդությունների այս խումբը մարդու օրգանիզմին, որքա՞ն ծանոթ ենք մենք էպիլեպսիային եւ ի՞նչ գիտենք մեր կողքին տեղի ունեցող էպի-ցնցումների ժամանակ ճիշտ պահելաձեւի մասին: Ի՞նչ է առաջարկում բժշկագիտությունն աշխարհի` էպիլեպսիա ունեցող մոտ 50 մլն բնակիչներին: Այս եւ այլ հարցերի պատասխաններ լսեք «Արաբկիր» ԲՀ մանկական նյարդաբանության բաժանմունքի վարիչ Անի Գևորգյանի մեկնաբանությամբ: